ભારતમાં મજૂર દિવસની ઉજવણી ક્યારે શરૂ થઈ ? ઇતિહાસ અને આ વર્ષની થીમ જાણો
Labour Day 2023 : આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસ દર વર્ષે 1 મેના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. પ્રથમ વખત, 1889 માં મજૂર દિવસ ઉજવવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. આ દિવસની ઉજવણીની રૂપરેખા અમેરિકાના શિકાગો શહેરમાંથી શરૂ કરવામાં આવી હતી, જ્યારે કામદારો એક થઈને રસ્તા પર ઉતર્યા હતા.
મજૂરો અને કામદારોનું સન્માન કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે દર વર્ષે સમગ્ર વિશ્વમાં મજૂર દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. મજૂરોને સમર્પિત આ દિવસ 1 મે છે. લેબર ડેને લેબર ડે, શ્રમિક દિવસ અથવા મે ડે તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. શ્રમિકોના સન્માનની સાથે-સાથે આ દિવસની ઉજવણી કામદારોના હક્ક માટે અવાજ ઉઠાવવાના હેતુથી પણ કરવામાં આવે છે, જેથી સમાજમાં કામદારોનું સ્થાન મજબૂત થઈ શકે. કોઈપણ દેશના વિકાસમાં મજૂરો મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. દરેક કાર્યક્ષેત્ર કામદારોની મહેનત પર આધાર રાખે છે. મજૂરો કોઈપણ ચોક્કસ ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સખત મહેનત કરે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે કામદારો માટે ક્યારે અને કેવી રીતે ખાસ દિવસ સમર્પિત કરવામાં આવ્યો હતો? પ્રથમ વખત મજૂર દિવસ ઉજવવાની જરૂર કેમ પડી? ચાલો આ વર્ષના આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસનો ઇતિહાસ, મહત્વ અને થીમ જાણીએ.
પ્રથમ વખત મજૂર દિવસ ક્યારે ઉજવવામાં આવ્યો?
આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસ દર વર્ષે 1 મેના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. પ્રથમ વખત, 1889 માં મજૂર દિવસ ઉજવવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. આ દિવસની ઉજવણીની રૂપરેખા અમેરિકાના શિકાગો શહેરમાંથી શરૂ કરવામાં આવી હતી, જ્યારે કામદારો એક થઈને રસ્તા પર ઉતર્યા હતા.
શા માટે મનાવે છે મજૂર દિવસ
આ ચળવળ 1886 પહેલા અમેરિકામાં શરૂ થઈ હતી. આ આંદોલનમાં અમેરિકાના મજૂરો રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા હતા. કામદારો પોતાના હક માટે હડતાળ પર બેઠા હતા. આ આંદોલનનું કારણ કામદારોના કામના કલાકો હતા. તે દરમિયાન મજૂરો દિવસમાં 15-15 કલાક કામ કરતા હતા. આંદોલન દરમિયાન પોલીસે મજૂરો પર ગોળીબાર કર્યો હતો. આ દરમિયાન અનેક મજૂરોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. સેંકડો કામદારો ઈજાગ્રસ્ત થયા હતા.
મજૂર દિવસ ઉજવવાનો પ્રસ્તાવ
આ ઘટનાના ત્રણ વર્ષ પછી 1889માં આંતરરાષ્ટ્રીય સમાજવાદી પરિષદ મળી. આ બેઠકમાં નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો કે દરેક મજૂરે દિવસમાં માત્ર 8 કલાક કામ કરવાનું રહેશે. પરિષદ પછી 1 લી મેના રોજ મજૂર દિવસ ઉજવવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. દર વર્ષે આ દિવસે મજૂરોને રજા આપવાનું પણ નક્કી કરાયું હતું. પાછળથી, અમેરિકાના કામદારોની જેમ, 8 કલાક કામ કરવાનો નિયમ અન્ય ઘણા દેશોમાં પણ લાગુ કરવામાં આવ્યો.
ભારતમાં મજૂર દિવસ
અમેરિકામાં લેબર ડે મનાવવાનો પ્રસ્તાવ 1 મે, 1889ના રોજ અમલમાં આવ્યો હતો, પરંતુ ભારતમાં આ દિવસની ઉજવણી લગભગ 34 વર્ષ પછી શરૂ થઈ હતી. ભારતમાં પણ મજૂરો અત્યાચાર અને શોષણ સામે અવાજ ઉઠાવતા હતા. ડાબેરીઓ કાર્યકરોની આગેવાની કરી રહ્યા હતા. તેમની ચળવળને ધ્યાનમાં રાખીને 1 મે 1923 ના રોજ ચેન્નાઈમાં પ્રથમ વખત મજૂર દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. લેબર કિસાન પાર્ટી ઓફ હિન્દુસ્તાનની અધ્યક્ષતામાં મજૂર દિવસની ઉજવણી કરવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. ઘણી સંસ્થાઓ અને સામાજિક પક્ષોએ આ નિર્ણયને ટેકો આપ્યો હતો.
મજૂર દિવસ 2023 થીમ
દર વખતે મજૂર દિવસની થીમ હોય છે, જેના આધારે આ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. આ વર્ષે મજૂર દિવસ 2023 ની થીમ ‘સકારાત્મક સુરક્ષા અને હેલ્થ કલ્ચરના નિર્માણ માટે સાથે મળીને કામ કરવું’ છે.
